Polska kultura i tradycje świąteczne mają głębokie znaczenia. Pierwsza gwiazdka, dzielenie się opłatkiem, wigilijna wieczerza, żywa choinka, biały obrus i wkładane pod niego wigilijne sianko, nieparzysta liczba potraw lub ich 12, tradycyjne dla regionów dania wigilijne, wolne miejsce i dodatkowe nakrycie przy wigilijnym stole, prezenty, życzenia i śpiewanie kolęd, Pasterka, to nie jedyne z wielu tradycji wigilijnych.
Niektóre z nich sięgają swoim znaczeniem głęboko do czasów pogańskich, wielu zostało nadane nowe, religijne znaczenie. Jakie mają pochodzenie, skąd się wywodzą, o czym mają nam przypominać i jaką mają symbolikę? Często, nawet od pokoleń kultywując tradycje, zapominamy o tym, jaka jest ich historia i znaczenie.
Dzisiaj opowiemy Wam o tym, dlaczego sianko wigilijne gości pod białym obrusem.
Skąd wywodzą się świąteczne tradycje i jakie mają znaczenie?
Boże Narodzenie to chrześcijańskie święto, ale w okresie zimowego przesilenia, czas niezwyciężonego Słońca (łac. Sol Invictus) świętowali Rzymianie, Szczodre Gody, Godowe święto, Szczorduszkę obchodzili natomiast Słowianie. W tradycji Słowian było to święto celebrujące przesilenie zimowe, zwycięstwo jasności nad ciemnościami, nastanie nowego roku solarnego. Obchody Godowych świąt były czasem zaprzestania pracy, spotkań z bliskimi, łamania i dzielenia się chlebem, ale również wspominania zmarłych przodków. Jednym z najważniejszych bogów, któremu poświęcano Szczodre Gody był Weles, uznawany za opiekuna magii, wróżb, wiedzy, bogactwa, bydła i dzikich zwierząt. Do dziś dnia, ze stanu pogody w ciągu kolejnych dwunastu poświątecznych dni, czyni się wróżbę na kolejne 12 miesięcy nowego roku. Życie naszych przodków było nierozerwalnie związane z naturą i następstwem pór roku. Dlatego w niej upatrywali odpowiedzi na wiele swoich wątpliwości i pytań.
Skąd wziął się zwyczaj umieszczania na stole wigilijnym sianka i co oznacza?
Wśród naszych słowiańskich przodków, ścielenie na stołach siana miało obłaskawiać demony i bóstwa. Służyło również wróżbom określającym przychylność losu w nadchodzących miesiącach. Zebrani przy stole biesiadnicy ciągnęli źdźbła trawy, a ich kształt kolor i długość przepowiadały przyszłe losy. Zielone oznaczało dobre zdrowie, zakończone kłosem dostatek i powodzenie, długie przepowiadało długie życie, żółte, powyginane i połamane niedostatek i możliwe choroby. Sianem ze stołu karmiono później domowy inwentarz, który miał przemawiać ludzkim głosem, głosami zmarłych przodków. To dla nich pierwotnie pozostawiano wolne miejsce i miskę przy świątecznym stole.
W późniejszych chrześcijańskich czasach, sianko stało się symbolem prostoty i skromności, miało przypominać, że Chrystus urodził się w stajence pośród trzody. Teraz często umieszczane jest na Wigilijnym stole, a na nim umieszczany jest opłatek.
Wigilijne sianko stało się ważnym symbolem Świąt Bożego Narodzenia, a jego zapach, oprócz choinki, barszczu, pierogów, grzybów, makowca..., wielu z nas kojarzy się nierozerwalnie z tym wyjątkowym okresem.
